Yargıtay Kararlarına Göre Hakaret Kabul Edilmeyen Sözler

Türk Ceza Kanununda hakaret suçu 125. Maddede düzenlenmiştir. Buna göre hakaret suçunun oluşabilmesi için bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırıda bulunmak gerekmektedir. Madde metninin gerekçesinde hakaret eyleminin cezalandırılmasıyla korunan hukukî değerin; kişilerin şeref, haysiyet ve namusu, toplum içindeki itibarı, diğer fertler nezdindeki saygınlığı olduğu vurgulanmıştır. Bu düzenlemelerin günlük hayatta yaşanan olaylara nasıl uygulanacağını, ne tür sözlerin hakaret suçunu oluşturacağını, ne tür sözlerin ise hakaret suçunu oluşturmayacağını, Yargıtay, vermiş olduğu emsal nitelikteki kararları ile göstermektedir. Buna göre aşağıda sayılan ifadeler hakaret suçunu oluşturmamaktadır;

• Beddua niteliğindeki kelime ve sözler
• Eleştiri veya ağır eleştiri mahiyetindeki kelime ve sözler
• Kaba hitap ve nezaket dışı kelime ve sözler
• Salt rahatsız edici kelime ve sözler

Hukukta her somut olay kendi hal ve şartları içinde değerlendirilir. Bu nedenle hukukçulara bir soru sorulduğunda bizlerin verdiği ilk cevap genelde “dosyaya bakmak lazım” olur. Bu bağlamda aşağıya örnek Yargıtay kararları alınmıştır. Bu kararlarda incelenen olaylarda sarfedilen sözlerin hakaret suçunu oluşturmayacağı belirtilmiştir. Ancak bu durum “bu sözler hiçbir şekilde hakaret suçunu oluşturmaz” demek değildir. Her olay kendi içinde değerlendirilir. Bu nedenle Yargıtay’ın hakaret suçu olmaz dediği sözlerin olayı ile birlikte değerlendirilmesi ve bir bütün olarak örnek alınması gerekmektedir.

Beddua niteliğindeki kelime ve sözler

• Sanığın söylediği sabit olan “Allahınız yokmu elinizi korkak alıştırmayın…” şeklindeki sözlerinin de katılanların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, kaba hitap tarzı ile beddua niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, kanuni olmayan ve yerinde görülmeyen gerekçe ile mahkumiyet kararı verilmesi bozma nedenidir (YARGITAY
  4.Ceza Dairesi, Esas: 2021/35326, Karar: 2021/28089, Karar Tarihi: 30.11.2021)
• Suça sürüklenen çocuğun, kendisini muayene eden doktor olan mağdura yönelik sarfettiği “Allah belanı versin, senin gibi doktorun” biçimindeki beddua ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, muhatabının onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, mahkumiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/ 20901, Karar: 2021 / 21086, Karar Tarihi: 08.09.2021)
• Sanık …’ın söylediği iddia ve kabul edilen, “Allah belanı versin” şeklindeki beddua niteliğinde olan sözlerin, katılanların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi, Esas: 2021/ 21554, Karar: 2021 / 19435, Karar Tarihi: 15.06.2021)
• Hakkında icra takibi yürütülen sanık hakkında haciz işlemi yapılmak üzere icra memuru mağdur …, alacaklı vekilinin yetki belgesi verdiği stajyer avukat mağdur … ve aynı büroda çalışan tanık Menderes’in polis memurları olan tanıklar … ve… eşliğinde sanığın evine gittikleri, sanığın borcu ödeyemeyeceğini söylemesi üzerine alacaklı vekili olan mağdur …’in haciz ve muhafaza işlemi yapılmasını talep ettiği, sanığın kapıyı kapattıktan sonra pencereyi açarak toplanan kalabalığın önünde mağdur …’e “Buradan hiç bir şekilde eşya çıkartamazsınız, benim eşim hastadır ölümüne sebep olursunuz” dediği, devamında da “Avukat benim eşime bir şey olursa seni yaşatmam, bir sana bir kendi kafama sıkarım, bu kapı açılırsa çok kötü şeyler olur, avukat vicdana gel, vicdansız, Allah belanı versin, iyi ki polis memurları burada, yoksa hepinizi ağaca bağlardım, burdan gidin, yoksa çok kötü şeyler olacak” şeklinde sözler söyleyerek haciz yapılmasını engelleyip hakaret suçunu da işlediği kabul edilen olayda sanığın “Vicdana gel, vicdansız, Allah belanı versin” şeklindeki sözlerinden “vicdansız” kelimesinin, sanığın eşinin hasta olduğunu ve bu nedenle haciz işlemi yapılmasını istemediğini de ifade ettiği göz önünde bulundurulduğunda bu sözün söylendiği yer, zaman ve bağlamı gözetildiğinde, gelişen olaylar içerisinde sarf edildiği, ifadenin rahatsız edici ve ağır eleştiri tarzında olması, “Allah belasını versin” şeklindeki ifadesinin beddua niteliğinde, nezaket dışı, kaba ve rahatsız edici sözler olmakla birlikte sanığın sarf ettiği sözlerin mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadı içermemesi ve sövme fiilini de oluşturmaması nedeniyle hakaret suçunun kanuni unsurlarının gerçekleşmediği kabul edilmelidir. (Olayda Görevi Yaptırmamak için Direnme Suçu Oluşmuştur) (YARGITAY Ceza Genel Kurulu Esas: 2020/ 5-180, Karar: 2021/97, Karar Tarihi: 11.03.2021)
• Sanığın söylediği sabit olan “Allah senin belanı versin, Allahsız” şeklindeki sözlerinin de katılanların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, kaba hitap tarzı ile beddua niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, kanuni olmayan ve yerinde görülmeyen gerekçe ile mahkumiyet kararı verilmesi, bozma nedenidir. (YARGITAY 18.Ceza Dairesi Esas: 2017/ 5698, Karar: 2019 / 11138, Karar Tarihi: 25.06.2019)
• Sanığın hakim olan mağdurlara hitaben söylediği kabul edilen “Bu mu sizin adaletiniz, Allah belanızı versin, Allah çoluğunuzdan çocuğunuzdan çıkartsın” şeklindeki sözlerinin muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı ve beddua niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 18.Ceza Dairesi Esas: 2016/ 12319, Karar: 2018 / 11613, Karar Tarihi: 24.09.2018)

Eleştiri veya ağır eleştiri mahiyetindeki kelime ve sözler

• Şüphelinin Cumhuriyet Gazetesi’nde 03/02/2020 tarihinde yayımlanan “Damat N’oluyo elin kolun oynuyo” başlıklı köşe yazısında “…Oy isteme zamanı İstanbul’un Kadıköy bölgesine adını vekil yazdıran Damat’a… Perdenin ardında uğraşan Damat…Tribünlere öfke eken damat… Ekonomik çöküş nedeniyle imajı yerle bir olan ……Türk futbolunun son krizini çözme sorumluluğu şımarık damatlarla ya da beton satıcılarıyla değil…” şeklindeki ifadeleri hakaret suçunu oluşturmaz. Gazeteci olan şüpheli tarafından haberde kullanılan bazı ifadeler olgusal bir temele sahip değer yargısı niteliğine sahiptirler, birtakım ifadeler ise somut bir olguya işaret etmekle birlikte haber içeriğindeki bilgilerle diğer kişilerin aldatılmasının amaçlandığına ilişkin bir delil bulunmamaktadır. Bunun yanında, haberin yayınlanmasında toplumsal ilgi ve kamu yararı bulunmaktadır. Haberin okuyucunun ilgisini çekmesi için çarpıcı bir ifade tarzıyla kaleme alınmıştır. Ancak AİHM içtihatlarında da belirtildiği üzere, özellikle gazeteciler bir dereceye kadar abartma hakkına sahiptirler. Haber içeriğindeki ifadeler, söylendiği yer ve zaman unsurları da gözetildiğinde müştekinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, eleştiri niteliğindedir. Aksi düşünülecek olursa, suçla korunmak istenen değer ölçüsüz bir şekilde genişleyecek ve ifade özgürlüğünü ön plana çıkaran evrensel hukuk düşüncesiyle bağdaşmayan bir yorum anlamına gelebilecektir. Bu itibarla, Cumhuriyet Başsavcılığı’nın basın ve ifade özgürlüğü gerekçesiyle verdiği kovuşturmaya yer olmadığına dair kararında ve itiraz merciinin itirazın reddine dair kararında isabetsizlik bulunmamaktadır. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi, Esas: 2021/ 30843, Karar: 2021 / 28005, Karar Tarihi: 29.11.2021)
• Urla Cumhuriyet savcısı olarak görev yapan katılanın inceleme dışı bir soruşturma nedeniyle sanık hakkında mala zarar verme ve hakaret suçlarından iddianame düzenlerken, sanığın şikâyetçi olduğu katılan … hakkında hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması, iftira, kişilerin huzur ve sükûnunu bozma ve hakaret suçlarından delil yetersizliği nedeniyle ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verdiği, bu karara itiraz eden sanığın, itiraz dilekçesinde katılana hitaben; “…Urla C. Savcısı … dosyaları karıştırıp iki önemli delili yok edip bir iddianame uydurup haksız dava açıyor…” şeklinde ifadeler kullandığı olayda; sanığın katılana hakaret etme niyetinin olmadığına dair savunması ile itiraz dilekçesinin bütünlüğü ve yazılış amacı gözetildiğinde kullanılan ifadeler nezaket dışı, kaba, rahatsız edici ve ağır eleştiri niteliğinde ise de bu ifadelerin katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadı içermemesi ve sövme fiilini de oluşturmaması nedeniyle hakaret suçunun kanuni unsurlarının gerçekleşmediği kabul edilmelidir. (YARGITAY Ceza Genel Kurulu Esas: 2018/ 4-618, Karar: 2021 / 575, Karar Tarihi: 18.11.2021)
• CHP … İl Başkanlığınca terör olaylarının artması ve ülkemizin çeşitli yerlerinden şehit haberleri gelmesi üzerine, 09.09.2015 tarihinde terör olaylarını protesto etmek amacıyla düzenlenen toplantıda CHP … İl Başkanı olarak görev yapan sanık …’ın ”Öldüremezsin benim mehmetçiğimi, öldüremezsin benim polisimi, bize düşmanlık tohumu atamazsın”, ”400 vekile 400 şehit hesabımı yaptın”, ”Allah’ın kitabında mı var … Türkiye’nin başına bela olacak diye ”, ”Hangi projesin sen, nesin, git kardeşim, otur çoluğunun çocuğunun yanında, ayakkabı kutularındaki parayı say”, ”Sana mı kalmış Aleviliği yerde aşağılamak” şeklinde sözleri söylediği olayda; Demokratik bir toplumda siyasetçilere diğer siyasetçileri, hükûmet mensuplarını ve kamu görevlilerini eleştirme ve onlar hakkında yorum yapma hakkı tanınmış olduğu, seçmenlerini temsil eden, onların taleplerini, endişelerini ve düşüncelerini politik alana aktaran ve çıkarlarını savunan, seçilmiş kimseler için ifade özgürlüğünün özellikle değerli olduğu, bu sebeple müdahale eğer bir siyasetçinin ifade özgürlüğüne yönelik ise başvuruların çok daha sıkı bir denetimden geçirilmesi gerektiği göz önüne alındığında ve sanığın konuşma içeriği bir bütün olarak değerlendirildiğinde; sözlerinin ağır eleştiri niteliğinde olup mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyuta ulaşmadığı, bu nedenle sanığa atılı Cumhurbaşkanına hakaret suçunun unsurları itibarıyla oluşmadığı kabul edilmelidir. (YARGITAY Ceza Genel Kurulu, Esas: 2017/ 1106, Karar: 2021 / 481, Karar Tarihi: 19.10.2021)
• Olay günü sanığın, katılan …’e söylediği kabul edilen ”… Bana bu ithamları nasıl yaparsın, senin kesin bu … otelle bir ilişkin var, kesin oradaki kadınlarla ortaklığın var, … otelin ortağısın, o kadınlar seni kullanıyor” şeklindeki sözlerin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmadığı dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/ 27347, Karar: 2021 / 22608, Karar Tarihi: 27.09.2021)

Kaba hitap ve nezaket dışı kelime ve sözler

• Sanığın, polis memuru olan olan mağdurlara yönelik sarfettiği “Biz TC polisine kimlik falan vermeyiz lan” biçimindeki kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, muhatabının onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle bu mağdura yönelik hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, mahkumiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi, Esas: 2019/ 4334, Karar: 2021 / 26460, Karar Tarihi: 08.11.2021)
• Sanığın katılana mesaj yoluyla gönderdiği ”lan” ve ”sen ne utanmazsın” biçimindeki kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, muhatabının onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle bu mağdura yönelik hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, mahkumiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi, Esas: 2019/ 4048, Karar: 2021 / 26139, Karar Tarihi: 03.11.2021)
• Olay günü sanığın, mağdura söylediği kabul edilen ”sizin gibiler yüzünden din bu hale geldi, sen komutanlık yapmışsın ama hiçbir şey öğrenememişsin, boşuna yapmışsın, çık lan dışarı’’ şeklindeki sözlerin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2020/ 8204, Karar: 2021 / 23945, Karar Tarihi: 11.10.2021)
• Sanığın, jandarma eri olan mağdur …’ye yönelik sarfettiği “sen kimsin lan” biçimindeki kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, muhatabının onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle bu mağdura yönelik hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, mahkumiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (T.C YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/ 19289, Karar: 2021 / 22437, Karar Tarihi: 22.09.2021)
• Sanığın olay günü market camının kırılması nedeni ile işlem yapılmak üzere emniyet aracının nezaret kısmına alındığı, olay yerinde olayın müştekisi beklenirken sanığın arabadan bağırarak sigara içmek istediğini beyan etmesi üzerine görevli polis memurlarının o an için bunun mümkün olmadığını daha sonra içebileceğini söylemeleri üzerine sanığın katılan ve müştekiye yönelik araç içerisinden araca vurarak “ulan siz kimsiniz, bana sigara içtirmiyorsunuz, beni buraya kapatıyorsunuz, beni tanımıyorsunuz, bana … derler” şeklinde sözler söylediği, Evliya Çelebi Devlet Hastanesi ek bina acil önünde rapor almak için araçtan indirildiğinde de katılan …’in üzerine atlayarak yüzüne tokat attığı, sanığın zor kullanılmak suretiyle yere yatırılarak kelepçe takıldığı ve bu esnada saldırgan hareketlerine devam etmesi nedeniyle aracın nezarethane kısmına alındığı şeklindeki kabule göre, sanığın eyleminin görevi yaptırmamak için direnme suçunu oluşturduğu gözetilmeden, suç vasfında hataya düşülerek, kasten yaralama suçundan beraatine karar verilmesi ayrıca yargılamaya konu olayda, sanığın katılanlara ve müştekiye yönelik sarfettiği kabul edilen sözlerin, nezaket dışı ve kaba söz niteliğinde olduğu ve sanığın katılan …’e tokat atması şeklindeki eyleminin hakaret suçunun unsuru olmadığı anlaşılmakla; hakaret suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden; sanığın beraati yerine, yerinde olmayan gerekçeyle yazılı şekilde hüküm kurulması bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/ 24610, Karar: 2021 / 22051, Karar Tarihi: 20.09.2021)

Salt rahatsız edici kelime ve sözler

• Sanığın katılana hitaben söylediği iddianamede tanımlanıp, mahkemenin de kabul ettiği kaba hitap tarzındaki “sana mı soracağım, sen ne karışıyorsun lan, senin ne haddine, sen kim oluyorsun” sözünün, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığından, sanık hakkında beraat kararı verilmesi gerekirken, mahkumiyetine karar verilmesi hukuka aykırıdır. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/ 30189, Karar: 2021 / 25837, Karar Tarihi: 01.11.2021)
• Olay günü sanığın, mağdur polis memurlarına söylediği kabul edilen ”siz nasıl polissiniz lan” şeklinde sözlerin, muhatapların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesi hukuka aykırıdır. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2019/ 1216, Karar: 2021 / 25279, Karar Tarihi: 25.10.2021)
• Olay günü sanığın, katılana söylediği kabul edilen ”bu ne biçim avukat bu avukat iş bilmiyor” şeklindeki sözlerin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/ 23853, Karar: 2021 / 21408, Karar Tarihi: 13.09.2021)
• Yargılamaya konu somut olayda; sanığın katılanlara hitaben söylediği kabul edilen “Terörist miyiz lan” sözünün muhatabların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın hakaret suçundan beraati yerine mahkûmiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 2.Ceza Dairesi Esas: 2020/ 27786, Karar: 2021 / 13592, Karar Tarihi: 29.06.2021)
• Somut olayda, sanık tarafından katılana yönelik söylendiği kabul edilen “ben avukatım lan, sen ne işe yararsın” ifadelerinin kaba hitap tarzı niteliğinde olduğu, “a… k… yerinde herkes işini yapacak” sözlerinin ise katılanı hedef alarak söylenmemesi nedeniyle katılanın onur, şeref ve saygınlığına saldırı olarak değerlendirilemeyeceği gözetilmeden, atılı suçtan sanık hakkında beraat yerine mahkumiyet kararı verilmesi bozma nedenidir. (YARGITAY 4.Ceza Dairesi Esas: 2021/3864, Karar: 2021/20597, Karar Tarihi: 24.06.2021)

Genel Olarak Değerlendirme

Yargıtay’ın bazı örnek kararlarına makalemizin üst kısmında yer verilmiştir. Bu kararlar konuya ışık tutacak nitelikte emsal içtihatlardır. Ayrıca yine çeşitli Yargıtay kararlarında geçen “meziyetsiz, karaktersiz, dinsiz, imansızlar, terbiyesizlik yapma, edepsiz, şizofren, iki ruhlu, çingene, eğitimsiz, tecrübesiz, lanet gardiyan, manyağın önde gideni, geri zekalı sapık, adam değilsin, hanzo, deli midir, manyak mıdır, senden hoca değil münafık bile olamaz, yalaka, defol, siz insan değilsiniz, eşkiya mısınız, bacaksız, pis, sen erkek misin, ukala, ahlaksız, ben sizin ne mal olduğunuzu biliyorum, gavur, cahil“ gibi sözler hakaret sayılmamıştır. Ancak burada en başta söylediğimiz hususu tekrar hatırlatmak gerekecektir. Bu sözler her ne şartta söylenirse söylensin suç oluşturmaz algısına kapılmak hatalı olur. Her olay kendi içinde ve kendi özel şartları içinde değerlendirilir. Bu nedenle her dosyada, olayın oluşu ve akışı içinde sarfedilen sözün kullanıldığı bağlama göre mahkeme değerlendirme yapacaktır. Biz burada sadece konuyu genel hatları ile izah etmeye çalıştık. Yoksa hukuk alanı, matematiksel bir formül gibi iki kere iki eşittir dört diyebileceğimiz bir çalışma sahası değildir.