[vc_row][vc_column][vc_column_text]

1.Giriş

Hemen her Belediye ve İl Özel idaresinin bünyesinde bulunan Yapı Kontrol Müdürlüklerinin görevi, imar mevzuatına aykırı kaçak yapılaşmayı önlemektir. Ruhsatsız veya ruhsata aykırı kaçak yapılar hakkında yıkım kararı verildiği gibi, inşaatı yapan kişi de çok ciddi miktarlarda imar para cezasıyla karşı karşıya kalmaktadır.

Bu makalemizde, imara aykırı kaçak yapı yapılması durumunda verilecek olan imar para cezaları ve iptal sebepleri, bu cezalara karşı başvurulabilecek itiraz ve dava yollarının neler olduğu, hangi mahkemede kaç gün içerisinde dava açılması gerektiği incelenecektir.

2. Kaçak Yapı (İmara Aykırı Yapı) Nedir?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 21. maddesine göre, belediye veya il özel idaresinden ruhsat almadan yapı yapmak yasaktır.  Bu nedenle;

• Herhangi bir şekilde ruhsat alınmadan yapılan ruhsatsız yapılar ile
• Ruhsatlı yapılardaki ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapı ve esaslı tadilatlar

“kaçak yapı” veya “imara aykırı yapı” olarak nitelendirilmekte ve bu yapıların sahiplerine Kanunlarda öngörülen cezalar verilmektedir. Bu nedenle, ruhsata tabi olmayan yapı ve basit tadilatlar hakkında imar para cezası verilmesi mümkün değildir.

3. İmara Aykırı Kaçak Yapı Yapıldığı Tespit Edildiğinde Ne Yapılır?

Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı kaçak yapı yapıldığı tespit edildiğinde, ilk olarak belediye veya il özel idaresinin ilgili fen elemanları tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca yapı tatil tutanağı düzenlenir ve bu tutanakla o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat mühürlenir.

Ayrıca, yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilmek üzere ilgili idaresince tapu dairesine en geç yedi gün içinde yazılı olarak bildirilir.

Daha sonra, imar mevzuatına aykırı yapı yapma eylemi nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddenin 2. fıkrasına göre imar para cezası verilir.

Yapı tatil tutanağı düzenlendikten sonra verilen süre verildiyse bu süre içinde, süre verilmediyse en fazla bir ay içinde imara aykırı yapı için ruhsat alınmaz veya imara aykırılık giderilmez ise kaçak yapı hakkında aynı Kanun’un 32. maddeye göre yıkım kararı alınır.

Ayrıca, bu süre içerisinde imara aykırılık ruhsat alınarak veya yıkılarak giderilmez ise 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 3. fıkrasına göre ayrıca imar para cezası verilir.

Son olarak imar mevzuatına aykırı yapı sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 184. maddesinde düzenlenen imar kirliliğine neden olma suçu nedeniyle Asliye Ceza Mahkemesinde ceza davası açılır.

Bu makalemizde, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca verilen imar para cezası incelenecektir.[/vc_column_text][vc_single_image image=”5150″ img_size=”full”][vc_column_text]

4.İmar Para Cezası Kime Verilir?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına göre, imar para cezası verilebilecek kişiler şunlardır:

• Yapının sahibi,
• Yapı müteahhidi,
• Aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesul.

Ruhsatsız veya ruhsata aykırı kaçak yapı yapanlar hakkında imar para cezası verilirken yapılan en önemli hatalardan biri, yanlış kişiye para cezası verilmesidir.

İmar para cezası verilirken, yapı sahibinin (yapıyı yapan kişinin) doğru bir şekilde tespit edilmesi “cezaların şahsiliği” ilkesinin bir gereğidir. Yapı sahibinin her zaman taşınmaz maliki ile aynı kişi olması zorunlu olmadığından, ruhsatsız yapıyı yapan kişinin taşınmaz malikinden farklı bir kişi olduğunun anlaşılması durumunda, taşınmaz maliki adına değil, yapıyı yapan adına para cezası verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, “cezaların şahsiliği” ilkesine aykırı olarak verilen para cezaları hukuka aykırı olacaktır.

5.İmar Para Cezasının Yanlış Kişiye Verilmesinden Kaynaklanan İptal Sebepleri

Yargı kararlarında kabul edilen imar para cezasının yanlış kişiye verilmesinden kaynaklanan iptal sebepleri şu şekildedir:

1) Kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre “ruhsata aykırılıkları yapan” kişi olan yüklenici müteahhit firma imar para cezasının muhatabı olacağından, arsa sahibi adına imar para cezası hukuka aykırıdır.

2) Yapının ilk inşa edildiği aşamadan kaynaklanan aykırılıklar nedeniyle, sonradan bağımsız bölüm satın alan kişilere para cezası verilemez.

3) Ruhsatlı yapılardaki sonradan yapılması mümkün olan ruhsata aykırılıklarda, yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihinde malik olan kişi aykırılığı kendisinin yapmadığını, satın aldığı tarihte aykırılığın mevcut olduğunu ispatlarsa, bu kişiye ceza verilemez.

4) Ruhsatsız yapı satın alan kişiye, satın alma tarihinden önce yapılan kısımlar için para cezası verilemez.

5) Mirasçılara, kendilerinin yapmadıkları ruhsatsız kısımlar nedeniyle para cezası verilemez.

6) Malik ile kiracı arasındaki sözleşmede, kiracının ruhsat almadan yapı ve tadilat yapamayacağı şeklinde madde bulunması durumunda, yapının malikine para cezası verilemez.

7) Hisseli parsellerde veya birden çok daireden oluşan binalarda, para cezasının muhatabı veya muhataplarının açık ve kesin bir şekilde belirtilmemesi hukuka aykırıdır.

6.İmar Para Cezasının Hesaplanması

İmar para cezasının kime verileceği belirlendikten sonra, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına göre imar para cezasının hesaplanmasına geçilir. İmar para cezası hesabı yapılırken üç aşamalı bir hesaplama yöntemi öngörülmüştür. Buna göre;

• Temel Para Cezası: İlk olarak 42. maddenin 2. fıkrasının (a) veya (b) bendine göre temel para cezası miktarı hesaplanır.
• Artırım Sebepleri: Daha sonra hesaplanan bu temel para cezası miktarı üzerinden 2. fıkranın (c) bendinin alt bentlerinde belirtilen artırım sebepleri uygulanır.
• İlave Para Cezası: Sonrasında 2. fıkranın (ç) bendi uyarınca belirlenen ilave para cezası eklenerek toplam imar para cezası belirlenir.

[/vc_column_text][vc_single_image image=”5149″ img_size=”full”][vc_column_text]

7.İmar Para Cezasının İptal Edilmesinin Sebepleri

İmar para cezasının iptal edilmesinin uygulamada en sık rastlanan sebebi cezanın yanlış kişiye kesilmiş olmasıdır. Bu nedenle bu durumu ayrı bir başlık halinde yukarıda anlatmıştık. Ayrıca  yine yukarıda belirtilen üç aşamalı hesaplama yönteminin uygulanmasında zaman zaman yanlışlıklar yapılmakta ve bu nedenle kesilen imar para cezası iptal edilmektedir. Yani, imar para cezasının iptali; temel para cezasının yanlış belirlenmesinden, artırım sebeplerinin hatalı uygulanmasından veya ilave para cezasının yanlış hesaplanmasından kaynaklanabilmektedir. Bu durumların dışında tekerrür hükümlerinin hatalı uygulanmasından kaynaklı iptal sebepleri de uygulamada sıklıkla rastlanan bir durumdur. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 6. fıkrasında; “Yukarıdaki fıkralarda belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.” hükmü yer almaktadır. İmar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin, mevzuata aykırı yapının inşa süreci içerisinde tekrarı halinde para cezasının her bir tekrarda bir kat artırılarak uygulanır. Tekerrür hükmünün yanlış uygulanması da imar para cezasının iptal edilmesinin sebepleri arasındadır.

8.İmar Para Cezasına İtiraz Nereye Yapılır? Hangi Mahkemede Dava Açılır?

Ruhsatsız veya ruhsata aykırı kaçak yapı nedeniyle imar para cezası verme yetkisi belediye encümeni ve il özel idaresi encümenine aittir. Bu nedenle, imar para cezasına itiraz belediye ve il özel idaresine yapılır. Fakat belirtmek gerekir ki, imar para cezasına itiraz etmek zorunlu olmadığından doğrudan dava açmak mümkündür.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına gereğince para cezası verilmesine ilişkin encümen kararının iptali için açılacak davada görevli ve yetkili Mahkeme, kaçak yapının bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesidir. Yapının bulunduğu ilde İdare Mahkemesi yoksa, o ilin bağlı olduğu İdare Mahkemesinde dava açılabilir.

9.İmar Para Cezasına İtiraz ve Dava Açma Süresi

İmar para cezasına itiraz ve dava açma süresi, belediye veya il özel idaresi encümeni kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.

Encümen kararı tebliğ edildikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesinde belirtilen 60 günlük dava açma süresi içerisinde İdare Mahkemesinde açılması gerekir.

Dava açmadan önce itiraz etmek zorunlu değildir. Fakat, zorunlu olmasa da dava açmadan önce 60 günlük dava açma süresi içinde 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 11. maddesine göre belediye veya il özel idaresine verilecek bir dilekçe ile itiraz etmek mümkündür.[/vc_column_text][vc_single_image image=”5151″ img_size=”full”][vc_column_text]

10.İmar Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?

Uygulamada imar para cezasının ödenmesi için encümen kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 günlük süre verilmektedir. Verilen süre içerisinde para cezası ödenmediği taktirde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil aşamasına geçilmektedir.

Buna göre, ilk olarak ödeme emri düzenlenmektedir. Ödeme emrine karşı İdare Mahkemesinde dava açmak mümkündür. Ödeme emrine karşı açılacak davalarda, dava açma süresinin ödeme emrinin tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün olduğuna özellikle dikkat etmek gerekir.

Ödeme emri düzenlenmesine rağmen para cezası ödenmezse bu sefer haciz işlemlerine başlanılır. Bu kapsamda, para cezası verilen kişinin tapu kayıtlarına, araçlarına ve banka hesaplarına haciz uygulanır. Haciz işlemine karşı 60 gün içinde İdare Mahkemesinde dava açılabilir.

Hatta uygulamada bazı belediyeler tarafından, henüz encümen kararı dahi tebliğ edilmeden 6183 sayılı Kanun’un 13. maddesine göre ihtiyati haciz uygulanarak para cezası tahsil edilmeye çalışılmaktadır. İhtiyati haciz işlemlerine karşı dava açma süresi, normal haciz işleminden farklı olarak 15 gündür.

Uygulamada bazı belediye ve il özel idareleri tarafından, 6183 sayılı Kanun yerine genel hükümlere göre ilamsız icra takibi yapılmaktadır. İmar para cezası kamu alacağı olması nedeniyle, ilamsız icra takibi yapılamayacağı şeklinde görüşler bulunmakla birlikte, bu görüş Yargıtay tarafından kabul edilmemektedir.

Yargıtay, imar para cezasının genel haciz yoluyla takip edilemeyeceğine ilişkin bir yasal düzenleme bulunmaması nedeniyle, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca tahsil yoluna başvurabileceği gibi genel haciz yoluyla takip yoluna da başvurabileceğini kabul etmektedir.

11.Sonuç

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına eklenen (ç) bendi neticesinde, 2020 yılı Nisan ayından sonra, özellikle arsaların değerli olduğu yerlerde çok yüksek miktarda para cezaları ortaya çıkmıştır.

Bu nedenle, imar para cezasının iptali istemiyle açılacak davalarda, temel para cezasına, artırım sebeplerine ve ilave imar para cezasına ilişkin hukuka aykırılık sebeplerini İdare Mahkemesinin dikkatine doğru bir şekilde sunmak çok önemlidir. Hukuka aykırılık sebeplerini tespit ederken, yapı tatil tutanağı, encümen kararı, imar para cezası hesap raporu ve varsa yapının mimari projesini bir bütün olarak incelemek gerekmektedir. Bu konu, makalemizden de anlaşılacağı gibi oldukça teknik bir konu olması nedeni ile hakkınızda kesilen imar para cezasının iptali için bu konuda uzman bir avukattan hukuki yardım almanızı tavsiye etmekteyiz.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]