[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”5101″ img_size=”full”][vc_column_text]
1- İkamet İzni ve İzin Belgesi
Ülkemizde bulunan yabancılar çeşitli hak ve yükümlülüklere sahiptir. İkamet izinleri bu hak ve yükümlülükler çerçevesinde yabancıların ülkemizde kalışını yasal bir zemine oturtmaktadır. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununa (YUKK’a) göre ikamet izni Türkiye’de kalmak üzere verilen izin belgesini ifade etmektedir. Yetkili makamlar tarafından düzenlenen bu izin belgesi yabancıya ülkemizde belirli bir süreliğine ve belirli bir yerde yaşama hakkı sağlamaktadır. Kamusal düzenin sağlanması ve korunması açısından önem arz eden ikamet izni; yabancının talepte bulunması, istenilen evraklarla başvurması ve talepte bulunduğu ikamet izni türünde şartları taşıması halinde düzenlenmektedir.
2- İkamet İzni Hangi Durumlarda Aranır
Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. İkamet izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybeder.[/vc_column_text][vc_single_image image=”5102″ img_size=”full”][vc_column_text]
3- İkamet İzni Başvurusu
İkamet izni almak online sistem üzerinden yapılmaktadır. Göç idaresinin online sitesi üzerinden e-ikamet aracılığı ile oturma izni başvuru yapılabilmektedir. Başvuruyu gerçekleştirmek için e-ikamet sayfasında bulunan “İlk Kez İkamet İzni Başvurusu Yapıyorum” butonu kullanılmalıdır. Bu buton aracılığıyla yönlendirilen başvuru formu eksiksiz ve doğru bilgileri içerecek şekilde doldurulmalıdır. Ardından başvuru sürecini tamamlamak için İl Göç İdaresi Müdürlüğü için randevu alınmalıdır. Bu randevu e-ikamet üzerinden alınabilmektedir. Daha sonra doldurulan form, çıktısı alınarak ve imzalanarak gerekli evraklar ile birlikte İl Göç İdaresi Müdürlüğüne ulaştırılmalıdır. Ayrıca çıktısı alınıp imzalanan bu başvuru formu, randevu süresine kadar Türkiye’de yasal olarak oturma hakkına olanak sağlamaktadır. Yapılan başvuru sonuçları en geç 90 gün olmak suretiyle açıklanır ve ikamet izin belgesi PTT Kargo aracılığı ile gönderilir.
4- İkamet İzni Çeşitleri
Altı tür ikamet izni vardır. Bunlar: a) Kısa dönem ikamet izni b) Aile ikamet izni c) Öğrenci ikamet izni d) Uzun dönem ikamet izni e) İnsani ikamet izni f) İnsan ticareti mağduru ikamet iznidir. Şimdi bu izin türlerini biraz açıklayalım.
A. Kısa Dönem İkamet İzni: Kısa dönem ikamet izni, Türkiye’de vize süresi ya da vize muafiyet süresinden daha uzun süre konaklamak isteyen yabancılar için düzenlenen bir ikamet iznidir. Öngörülen süreden uzun kalmak isteyen tüm yabancıların bu ikamet iznine başvurması zorunludur. Kanunda hangi yabancılara kısa dönem ikamet izni verilebileceği maddeler halinde sayılmıştır. Buna göre; Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler, Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar, Ticari bağlantı veya iş kuracaklar, Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar, Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler, Turizm amaçlı kalacaklar, Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler, Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler, Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler, Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar, Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar, Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenler, Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları kısa dönem ikamet izni alabilirler.
Kısa dönem ikamet izni, normalde sayılan gruplar için her defasında en fazla ikişer yıllık sürelerle verilebilir. Ancak Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlarına en fazla beşer yıllık sürelerle verilebilir. Ayrıca Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenler için bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yıl süreli verilebilir. Ve son olarak Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar için verilen ikamet izinleri en fazla iki defa verilebilir.
a-Kısa Dönem İkamet İzninin Şartları: Talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek, Kanunun 7. Maddesinde düzenlenen Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar kapsamına girmemek, Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak, İstenilmesi hâlinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak ve Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermektir.
b-Kısa Dönem İkamet İzninin Reddi, İptali Veya Uzatılmaması: Yukarıda yer alan kısa dönem ikamet izni için aranan şartlardan birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması, İkamet izninin veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi ve hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması durumunda yabancıya kısa dönem ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz.
[/vc_column_text][vc_single_image image=”5104″ img_size=”full”][vc_column_text]B. Aile İkamet İzni: Aile İkamet İzni aile birliğinin korunması amacıyla yabancı uyruklu aile bireylerine tanınan kısa dönem ikamet izni türüdür. Aile statüsünde yer alan yabancı uyruklulara verilmektedir. Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; a) Yabancı eşine, b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna, c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna, her defasında üç yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.
a-Aile İkamet İzninin Şartları: Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicide şu şartlar aranır: a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunmak b) Ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmış olmak c) Başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemek d) Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak e) Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmak
Türkiye’de, destekleyicinin yanında kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancılarda şu şartlar aranır: a) Aile ikamet izni kapsamında olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek b) Aile ikamet izni kapsamında belirtilen kişilerle birlikte yaşadığını veya yaşama niyeti taşıdığını ortaya koymak c) Evliliği aile ikamet izni alabilmek amacıyla yapmamış olmak d) Eşlerden her biri için on sekiz yaşını doldurmuş olmak e) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmamak
b-Aile İkamet İzni Talebinin Reddi, İptali Veya Uzatılmaması: Aile İkamet izni başvurusu için aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması, Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi, Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması, Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi durumunda aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz.
c-Anlaşmalı Evlilik Yoluyla Talep Edilen Aile İkamet İzni: Aile ikamet izni verilmeden veya uzatılmadan önce makul şüphe varsa, evliliğin sırf ikamet izni alabilme amacıyla yapılıp yapılmadığı valiliklerce araştırılır. Araştırma sonucunda, evliliğin bu amaçla yapıldığı tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir. Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilir. Anlaşmalı evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz.
C- Öğrenci İkamet İzni: Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öğrenimi görecek yabancılara öğrenci ikamet izni verilir. Ayrıca Bakımı ve masrafları gerçek veya tüzel kişi tarafından üstlenilen ilk ve orta derecede öğrenim görecek yabancılara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin muvafakatiyle öğrenimleri süresince birer yıllık sürelerle öğrenci ikamet izni verilebilir ve uzatılabilir. Fakat öğrenci ikamet izni, öğrencinin anne ve babası ile diğer yakınlarına, ikamet izni alma konusunda hiçbir hak sağlamaz. Bunun yanında öğrenim süresi bir yıldan kısa ise öğrenci ikamet izni süresi öğrenim süresini aşamaz. Son olarak; Kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla gelerek Türkiye’de öğrenim görecek yabancılara, öğrenim süresince ikamet izni verilebilir.
a-Öğrenci İkamet İzninin Şartları: Öğrenci ikamet izninde şu şartlar aranır: a) Gerekli bilgi ve belgeleri ibraz etmek b) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunmamak c) Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek
b-Öğrenci İkamet İzni Talebinin Reddi, İptali Veya Uzatılmaması: Yukarıda belirtilen şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması, Öğrenimin sürdürülemeyeceği konusunda kanıtların ortaya çıkması, Öğrenci ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi, Hakkında geçerli sınır dışı etme kararı veya Türkiye’ye giriş yasağı bulunması durumunda öğrenci ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi uzatılmaz.
D- Uzun Dönem İkamet İzni: Ülkemizde kesintisiz olarak en az sekiz yıl oturma izniyle ikamet etmiş olan ya da İçişleri Bakanlığı Göç Politikaları Kurulunun belirlediği koşulları yerine getiren yabancılara, Bakanlığın onayıyla Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilen süresiz oturma iznine Uzun Dönem İkamet İzni ya da uzun dönem oturma izni denmektedir. Bu izni alan yabancıların her yıl yada iki yılda bir oturma izni uzatımı yapmalarına gerek yoktur.
a-Uzun Dönem İkamet İzninin Şartları: Uzun dönem ikamet iznine geçişte şu şartlar aranır: a) Kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak b) Son üç yıl içinde sosyal yardım almamış olmak c) Kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olmak d) Geçerli sağlık sigortasına sahip olmak e) Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak.
Bakanlığın belirlediği şartlara sahip olması nedeniyle uzun dönem ikamet izni verilmesi uygun görülen yabancılar için kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak şartı dışındaki şartlar aranmaz.
b-Uzun Dönem İkamet İzninin Sağladığı Haklar: Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancılar; a) Askerlik yapma yükümlülüğü, b) Seçme ve seçilme, c) Kamu görevlerine girme, d) Muaf olarak araç ithal etme, ve özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanırlar.
c-Uzun Dönem İkamet İzninin İptali: Uzun dönem ikamet izinleri; a) Yabancının, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturması, b) Sağlık, eğitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dışında bir nedenle kesintisiz bir yıldan fazla süreyle Türkiye dışında bulunması, hâllerinde iptal edilir.
E- İnsani İkamet İzni: Kanunda insani ikamet izni verilebilecek haller maddeler halinde sayılmıştır. Buna göre; Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda, haklarında sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı alındığı hâlde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makul veya mümkün görülmediğinde, Kanunun 55 inci maddesi uyarınca yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında, yine Kanunun 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapılan işlemlere karşı yargı yoluna başvurulduğunda, Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince, Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında ve son olarak olağanüstü durumlarda diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmadan, Bakanlıkça belirlenen sürelerle sınırlı olmak kaydıyla ve Genel Müdürlüğün onayı alınarak valiliklerce insani ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatılabilir.
a-İnsani İkamet İzninin İptali Veya Uzatılmaması: İnsani ikamet izni Bakanlığın onayı alınmak kaydıyla, iznin verilmesini zorunlu kılan şartlar ortadan kalktığında valiliklerce iptal edilir ve uzatılmaz.
F- İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni: İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle iş birliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri amacıyla valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir. Bu ikamet izinlerinde, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmaz.
a-İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzninin Uzatılması ve İptali: İyileşme ve düşünme süresi tanımak amacıyla verilen ikamet izni, mağdurun güvenliği, sağlığı veya özel durumu nedeniyle en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilir. Ancak, bu süreler hiçbir şekilde toplam üç yılı geçemez.
İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunan yabancıların, kendi girişimleriyle suçun failleriyle yeniden bağ kurduklarının belirlendiği durumlarda ikamet izinleri iptal edilir.
[/vc_column_text][vc_single_image image=”5105″ img_size=”full”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
5- Örnek Yargı Kararı
T.C.
DANIŞTAY
10. Daire
Esas No: 2016/2217
Karar No: 2021/1364
Karar Tarihi: 24.03.2021
DANIŞTAY KARARI
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı
VEKİLİ: 1.Hukuk Müşaviri Yrd. …
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesince dava konusu işlemin iptali yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacının, Kırgızistan uyruklu olan eşine oturma izni ve geçici T.C. Kimlik numarası verilmesi istemiyle yaptığı başvurunun, “Vize ve İkamet İhlali” tahdit kaydı cezası olan 1.615,60 TL’nin ödenmesi şartıyla ikamet izni verilebileceği belirtilerek reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 07/04/2015 tarih ve E:2014/5485, K:2015/1618 sayılı davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki kararın bozulmasına ilişkin karara uyulmak suretiyle verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacının yabancı uyruklu eşi …’nın Türk vatandaşı olan davacı yanında ikamet izni talebinde bulunduğu, yapılan araştırma neticesinde davcının eşi ile aynı kişi olduğu sonucuna ulaşılan …’nın vize ikamet ihlali ve 5 yıl yurda giriş yasağı olduğunun belirlenmesi üzerine de “Vize ve İkamet İhlali” tahdit kaydı cezası olan 1.615,60 TL’nin ödenmesi şartıyla ikamet izni verilebileceği belirtilerek yapılan başvurunun reddedildiği, konu ile ilgili mevzuat hükümlerine göre Türkiye’ye giriş yasağı olan yabancılara idari para cezası uygulanacağı belirtilmesine rağmen, Türk vatandaşı ile evli olan yabancıya aile ikamet izninin verilmesi için aranan gerekli şartlarda her hangi bir para cezasının ödenmesi koşulunun bulunmadığı, bu durumda, davacı tarafından eşine ikamet izni verilmesi talebi ile yapılan başvuru neticesinde davalı idare tarafından davacının eşinin gerekli şartları taşıyıp taşımadığı araştırılmak suretiyle ikamet izni verilmesi ya da verilmemesi gerekmekte iken, daha önce yurda giriş yasağı bulunan biri ile aynı kişi olduğu belirtilerek Kanun’da belirtilmeyen bir şart olan idari para cezasını ödemek koşulu ile ikamet izni verileceği yönünde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı Bakanlık tarafından, mevzuat hükümleri uyarınca Türk vatandaşı ile evlenmesine rağmen kanuni süresi içinde müracaat etmeyerek ülkemizde izinsiz ikametli olarak bulunan yabancılara verilecek ikamet tezkerelerinin, aile birliğinin devamını teminen izinsiz olarak kalınan süreler için ikamet harçlarının cezalı olarak tahsil edildikten sonra uzatılacağı, buna göre tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, bu nedenle Mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir. Davalı Valilik tarafından, aile ikamet izni başvurusunda bulunan yabancının hakkında verilmiş olan ve Türkiye’ye girişine engel teşkil eden idari para cezasının ödenmesi, böylece aile ikamet izni için yasal koşulun gerçekleştirilmesi ile izin verilmesinin mümkün olacağı, mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ve temyizen incelenerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarelerin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ: …
DÜŞÜNCESİ: Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve hukuka uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki
belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun’un (geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesi, 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 24/03/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]